File(s) not publicly available
E02179: Gregory of Tours, in his Histories (6.6), describes miracles effected by *Hospicius (ascetic and recluse near Nice, ob. 581, S01178). In c. 574, foretells the coming of Lombard invaders to Nice (southern Gaul), warns its residents, then faces down the soldiers. He cures several people: a deaf and dumb man from Angers (in north-west Gaul), who was travelling to Rome to seek a cure from the Apostles *Peter and *Paul (S00036 and S00008) and from *Laurence (deacon and martyr of Rome, S00037) and the other martyrs of the city; a blind man called Dominicus; two women possessed by demons. Hospicius predicts his own death. Gregory has heard that Hospicius' Life had been written by many authors. The man from Angers, whom Gregory met and talked with, was travelling to Rome with a deacon who planned to collect relics of the Apostles and other saints. Written in Latin in Tours (north-west Gaul), 581/594.
online resource
posted on 2016-12-27, 00:00 authored by BryanGregory of Tours, Histories (Historiae) 6.6
Fuit autem apud urbem Nicensim eo tempore Hospicius reclausus magnae abstinentiae, qui constrictus catenis ad purum corpus ferreis, induto desuper cilicio, nihil aliud quam purum panem cum paucis dactalis comedebat. In diebus autem quadraginsimae de radicibus herbarum Aegyptiarum, quas heremitae utuntur, exhibentibus sibi negotiatoribus, alibatur. Et primum quidem ius in quo coxerant auriens, ipsas sumebat in posterum. Magnas enim per eum Dominus virtutes dignatus est operare. Nam quodam tempore, revelante sibi Spiritu sancto, adventum Langobardorum in Galleis hoc modo praedixit: 'Venient', inquid, 'Langobardi in Galleis et devastabunt civitates septem, eo quod increverit malitia eorum in conspectu Domini, quia nullus est intellegens, nullus est qui faciat bonum, quo ira Dei placetur. Est enim omnes populus infidelis, periuriis deditus, furtis obnoxius, in homicidiis prumptus, ad quibus nullus iustitiae fructus ullatenus gliscit. Non decimae dantur, non pauper alitur, non tegitur nudus, non peregrinus hospitio recipitur aut cibo sufficiente sacietur. Ideo haec plaga supervenit. Nunc autem dico vobis: Congerete omnem substantiam vestram infra murorum septa, ne a Langobardis deripiatui, et vos ipsos in locis firmissimis cummonite'. Haec eo loquente, omnes obstupefacti et vale dicentes, cum magna admiratione ad propria sunt regressi. Monachis quoque dixit: 'Abscidite et vos a loco, auferentes vobiscum quae habetis. Ecce enim adpropinquat gens quam praedixi!' Dicentibus autem illis: 'Non relinquemus te, sanctissime pater', ait: 'Nolite timere pro me; futurum est enim, ut inferant mihi iniurias, sed non nocebunt usque ad mortem'. Discedentibus autem monachis, venit gens illa; et dum cuncta quae repperit vastat, pervenit ad locum ubi sanctus Dei reclausus erat. At ille per fenestram turris ostendit se eis. Ille vero circumeuntes turrem, aditum, per quem ingrederentur ad eum, invenire non poterant. Tunc duo ascendentes, detexerunt tectum, et videntes eum vinctum catenis indutumque cilicio, dicunt: 'Hic malefactor est et homicidium fecit, ideo in his legaminibus vinctus tenitur'. Vocatumque interpraetem, sciscitantur ab eo, quid male ficerit, ut tale supplitio artaretur. At ille fatetur, se homicidam esse omnesque criminis reum. Tunc unus, extracto gladio, ut caput eius libraret, dextera in ipso ictu suspensa diriguit, nec eam ad se potuit revocare. Tunc gladium laxans, terrae deiecit. Haec videntes socii eius, clamorem in caelo dederunt, flagitantes a sancto, ut, quid agere poterent, clementer insinuaret. Ipse vero inposito salutis signo brachium sanitati restituit. Ille autem in eodem loco conversus, tonsorato capite, fidelissimus monachus nunc habetur. Duo vero duces, qui eum audierunt, incolomes patriae redditi sunt; qui vero contempserunt praeceptum eius, miserabiliter in ipsa provintia sunt defuncti. Multi autem ex ipsis a daemoniis correpti, clamabant: 'Cur nos, sancte beatissime, sic crucias et incendis? ' Sed inpositam eis manum, mundabat eos.
Post haec homo erat Andecavensis incola, qui per nimiam febrem eloquium pariter auditumque perdederat; et cum febrae convaluisset, surdus permanebat ac mutus. Igitur diaconus ex provintia illa Romam directus est, ut beatorum apostolorum pignora vel reliquorum sanctorum, qui urbem illam muniunt, exhiberet. Quod cum ad parentes infirmi illius pervenisset, rogant, ut eum sibi comitem iteneris sumere dignaretur, confisi, quod, si beatissimorum apostolorum adiret sepulchra, protinus possit adsequi medicinam. Euntibus autem illis, venerunt ad locum, ubi beatus Hospicius habitabat. Quo salutato ac deoscolato, causas iteneris diaconus pandit ac proficisci se Romam indecat seque his qui sancto viro de naucleris amici essent commendare deposcit. Cumque ibi adhuc moraretur, sensit vir beatus per spiritum Domini adesse virtutem; et ait diacono: 'Infirmum, qui comes tui nunc est iteneris, rogo ut meis conspectibus repraesentis'. At ille nihil moratus, velociter ad metatum vadit invenitque infirmum febre plenum, qui per nutum aures suas dare tinnitum indecabat; adpraehensumque ducit ad sanctum Dei. At ille adpraehensa manu caesariem, adtraxit capud illius in finestram, adsumptumque oleum benedictione sanctificatum, tenens manu sinistram linguam eius, ori verticique capitis infudit, dicens: 'In nomine domini mei Iesu Christi aperiantur aures tuae, reseretque os tuum virtus illa, qui quondam ab homine surdo et muto noxium eiecit daemonium'. Et haec dicens, interrogat nomen. Ille vero clara voce ait: 'Sic dicor'. Cum haec vidisset diaconus, ait: 'Gratias tibi inmensas refero, Christi, qui talia per servum tuum dignaris ostendere. Quaerebam Petrum, quaerebam Paulum Laurentiumque vel reliquos, qui Romam proprio cruore inlustrant; hic omnes repperi, hic cunctos inveni'. Haec eo cum maximo fletu et admiratione dicente, vir Dei omni intentione vanam vitans gloriam, ait: 'Sile, sile, dilectissime frater, non haec ego facio, sed ille qui mundum ex nihilo condedit, qui, pro nobis hominem suscipiens, caecis visum, surdis auditum, mutis praestat eloquium; qui leprosis cutem pristinam, mortuis vitam et omnibus infirmis adfluentem medicinam indulget'. Tunc diaconus gaudens et vale dicens, abscessit cum comitibus suis.
Quibus discedentibus, homo quidam Dominicus, - sic enim erat viro nomen - a nativitate caecus, advenit ad istius miraculi virtutem probandam. Qui dum in monastirio duobus aut tribus mensibus resederet, oratione ac ieiuniis vacans, tandem vocat eum ad se vir Dei et ait: 'Vis recipere visum?' Cui ille ait: 'Voluntas', inquid, 'mea erat ignota cognuscere. Nam quae sit lux ignoro. Unum tantum scio, quod ab omnibus conlaudatur; ego autem ab inicio aetatis meae usque nunc videre non merui'. Tunc cum oleo benedicto super oculus eius crucem sanctam faciens, ait: 'In nomine Iesu Christi redemptores nostri aperiantur oculi tui'. Et statim aperti sunt oculi eius, et erat admirans cernensque magnalia Dei, quae in hoc mundo videbat. Dehinc mulier quaedam, quae, ut ipsa declamabat, tria habens daemonia, ad eum adducta est. Quam cum tactu sacro benedixisset atque ex oleo sancto crucem fronte eius inposuisset, eiectis daemonibus, purgata discessit. Sed et aliam puellam, ab spiritu inmundo vexatam, benedictione sanavit. Cum autem iam dies obitus eius adpropinquaret, vocavit ad se praepositum monastirii, dicens: 'Exibe ferramentum et inrumpe parietem et mitte nuntius ad episcopum civitatis, ut veniat ad me sepeliendum. Die enim tertia ab hoc egredior mundo et vado in requiem distinatam, quam mihi Dominus repromisit'. Haec eo dicente, misit praepositus ad episcopum civitatis Nicensis, qui ei haec nuntiarent. Post haec Crescens quidam venit ad fenestram, et videns eum catenis vinctum, vermibus plenum, ait: 'O domine mi, qualiter tam valida turmenta tollerare tam fortiter potes?' Cui ille ait: 'Confortat me ille, pro cuius nomine haec patior. Dico autem tibi, quia iam absolvor ab his vinculis et vado in requiem meam'. Adveniente autem die tertia, deposuit catenas, quibus vinctus erat, prostravit se in orationem; et cum diutissime cum lacrimis orasset, conlocans se super scamnum, extensis pedibus elevatisque ad caelum manibus, gratias agens Deo, tradedit spiritum. Et statim omnes vermes ille, qui sanctos artos perforabant, evanuerunt. Adveniens autem Austadius episcopus, beatum corpus studiosissime sepulturae mandavit. Haec omnia ab ipsius ore cognovi, quem superius mutum et surdum ab eo sanatum exposui. Qui multa mihi et alia de eius virtutibus narravit, sed prohibuit me res illa loqui, quia audivi vitam ipsius a multis fuisse conscriptam.
'At this time there lived near the town of Nice a recluse called Hospicius. He was a man of great abstinence, who had iron chains wound round his body, next to the skin, and wore a hair-shirt (cilicium) on top. He ate nothing but dry bread and a few dates. In the month of Lent he fed on the roots of Egyptian herbs, which merchants brought home for him. Hermits are greatly addicted to these. First he drank the water in which they were boiled, and then he would eat the herbs themselves. The Lord deigned to perform remarkable miracles through the agency of Hospicius. Once the Holy Ghost revealed to him the coming of the Longobards into Gaul. His prophecy went as follows: ‘The Longobards’, he said, ‘will invade Gaul and they will destroy seven cities, because the wickedness of those cities has grown great in the eyes of the Lord. No one in them understands God, no one seeks Him, no one does good in order to appease the wrath of God. The entire populace is without faith, given to perjury, prone to theft, quick to commit murder: and no justice can be seen to flourish among them. They do not pay their tithes, they do not feed the poor, they do not clothe the naked: no hospitality is offered there to strangers, and they are not even given enough to eat. As a result disaster is on its way to these people. I therefore tell you: Collect all your property together inside your walls, for otherwise the Longobards will steal it. Fortify yourselves in the strongest places you can find.’ Everyone was amazed at what Hospicius said. They bade him farewell and hurried off home in great perturbation. Then he spoke to his monks. ‘Leave this place immediately,’ he said, ‘and take all your possessions with you. The people about whom I have told you are already approaching.’ ‘We cannot abandon you, holy father,’ they answered. ‘Have no fear for me,’ he said. They will do me harm, it is true, but they will not kill me.’ The monks ran off and the Longobards arrived. They destroyed everything that they could lay their hands on, and came eventually to the spot where the holy man of God lived as a recluse. He showed himself to them through a window in his tower. They marched round and round the tower, but they could find no entrance through which they could come to him. Two of them climbed up and tore a hole in the roof. Whe
Fuit autem apud urbem Nicensim eo tempore Hospicius reclausus magnae abstinentiae, qui constrictus catenis ad purum corpus ferreis, induto desuper cilicio, nihil aliud quam purum panem cum paucis dactalis comedebat. In diebus autem quadraginsimae de radicibus herbarum Aegyptiarum, quas heremitae utuntur, exhibentibus sibi negotiatoribus, alibatur. Et primum quidem ius in quo coxerant auriens, ipsas sumebat in posterum. Magnas enim per eum Dominus virtutes dignatus est operare. Nam quodam tempore, revelante sibi Spiritu sancto, adventum Langobardorum in Galleis hoc modo praedixit: 'Venient', inquid, 'Langobardi in Galleis et devastabunt civitates septem, eo quod increverit malitia eorum in conspectu Domini, quia nullus est intellegens, nullus est qui faciat bonum, quo ira Dei placetur. Est enim omnes populus infidelis, periuriis deditus, furtis obnoxius, in homicidiis prumptus, ad quibus nullus iustitiae fructus ullatenus gliscit. Non decimae dantur, non pauper alitur, non tegitur nudus, non peregrinus hospitio recipitur aut cibo sufficiente sacietur. Ideo haec plaga supervenit. Nunc autem dico vobis: Congerete omnem substantiam vestram infra murorum septa, ne a Langobardis deripiatui, et vos ipsos in locis firmissimis cummonite'. Haec eo loquente, omnes obstupefacti et vale dicentes, cum magna admiratione ad propria sunt regressi. Monachis quoque dixit: 'Abscidite et vos a loco, auferentes vobiscum quae habetis. Ecce enim adpropinquat gens quam praedixi!' Dicentibus autem illis: 'Non relinquemus te, sanctissime pater', ait: 'Nolite timere pro me; futurum est enim, ut inferant mihi iniurias, sed non nocebunt usque ad mortem'. Discedentibus autem monachis, venit gens illa; et dum cuncta quae repperit vastat, pervenit ad locum ubi sanctus Dei reclausus erat. At ille per fenestram turris ostendit se eis. Ille vero circumeuntes turrem, aditum, per quem ingrederentur ad eum, invenire non poterant. Tunc duo ascendentes, detexerunt tectum, et videntes eum vinctum catenis indutumque cilicio, dicunt: 'Hic malefactor est et homicidium fecit, ideo in his legaminibus vinctus tenitur'. Vocatumque interpraetem, sciscitantur ab eo, quid male ficerit, ut tale supplitio artaretur. At ille fatetur, se homicidam esse omnesque criminis reum. Tunc unus, extracto gladio, ut caput eius libraret, dextera in ipso ictu suspensa diriguit, nec eam ad se potuit revocare. Tunc gladium laxans, terrae deiecit. Haec videntes socii eius, clamorem in caelo dederunt, flagitantes a sancto, ut, quid agere poterent, clementer insinuaret. Ipse vero inposito salutis signo brachium sanitati restituit. Ille autem in eodem loco conversus, tonsorato capite, fidelissimus monachus nunc habetur. Duo vero duces, qui eum audierunt, incolomes patriae redditi sunt; qui vero contempserunt praeceptum eius, miserabiliter in ipsa provintia sunt defuncti. Multi autem ex ipsis a daemoniis correpti, clamabant: 'Cur nos, sancte beatissime, sic crucias et incendis? ' Sed inpositam eis manum, mundabat eos.
Post haec homo erat Andecavensis incola, qui per nimiam febrem eloquium pariter auditumque perdederat; et cum febrae convaluisset, surdus permanebat ac mutus. Igitur diaconus ex provintia illa Romam directus est, ut beatorum apostolorum pignora vel reliquorum sanctorum, qui urbem illam muniunt, exhiberet. Quod cum ad parentes infirmi illius pervenisset, rogant, ut eum sibi comitem iteneris sumere dignaretur, confisi, quod, si beatissimorum apostolorum adiret sepulchra, protinus possit adsequi medicinam. Euntibus autem illis, venerunt ad locum, ubi beatus Hospicius habitabat. Quo salutato ac deoscolato, causas iteneris diaconus pandit ac proficisci se Romam indecat seque his qui sancto viro de naucleris amici essent commendare deposcit. Cumque ibi adhuc moraretur, sensit vir beatus per spiritum Domini adesse virtutem; et ait diacono: 'Infirmum, qui comes tui nunc est iteneris, rogo ut meis conspectibus repraesentis'. At ille nihil moratus, velociter ad metatum vadit invenitque infirmum febre plenum, qui per nutum aures suas dare tinnitum indecabat; adpraehensumque ducit ad sanctum Dei. At ille adpraehensa manu caesariem, adtraxit capud illius in finestram, adsumptumque oleum benedictione sanctificatum, tenens manu sinistram linguam eius, ori verticique capitis infudit, dicens: 'In nomine domini mei Iesu Christi aperiantur aures tuae, reseretque os tuum virtus illa, qui quondam ab homine surdo et muto noxium eiecit daemonium'. Et haec dicens, interrogat nomen. Ille vero clara voce ait: 'Sic dicor'. Cum haec vidisset diaconus, ait: 'Gratias tibi inmensas refero, Christi, qui talia per servum tuum dignaris ostendere. Quaerebam Petrum, quaerebam Paulum Laurentiumque vel reliquos, qui Romam proprio cruore inlustrant; hic omnes repperi, hic cunctos inveni'. Haec eo cum maximo fletu et admiratione dicente, vir Dei omni intentione vanam vitans gloriam, ait: 'Sile, sile, dilectissime frater, non haec ego facio, sed ille qui mundum ex nihilo condedit, qui, pro nobis hominem suscipiens, caecis visum, surdis auditum, mutis praestat eloquium; qui leprosis cutem pristinam, mortuis vitam et omnibus infirmis adfluentem medicinam indulget'. Tunc diaconus gaudens et vale dicens, abscessit cum comitibus suis.
Quibus discedentibus, homo quidam Dominicus, - sic enim erat viro nomen - a nativitate caecus, advenit ad istius miraculi virtutem probandam. Qui dum in monastirio duobus aut tribus mensibus resederet, oratione ac ieiuniis vacans, tandem vocat eum ad se vir Dei et ait: 'Vis recipere visum?' Cui ille ait: 'Voluntas', inquid, 'mea erat ignota cognuscere. Nam quae sit lux ignoro. Unum tantum scio, quod ab omnibus conlaudatur; ego autem ab inicio aetatis meae usque nunc videre non merui'. Tunc cum oleo benedicto super oculus eius crucem sanctam faciens, ait: 'In nomine Iesu Christi redemptores nostri aperiantur oculi tui'. Et statim aperti sunt oculi eius, et erat admirans cernensque magnalia Dei, quae in hoc mundo videbat. Dehinc mulier quaedam, quae, ut ipsa declamabat, tria habens daemonia, ad eum adducta est. Quam cum tactu sacro benedixisset atque ex oleo sancto crucem fronte eius inposuisset, eiectis daemonibus, purgata discessit. Sed et aliam puellam, ab spiritu inmundo vexatam, benedictione sanavit. Cum autem iam dies obitus eius adpropinquaret, vocavit ad se praepositum monastirii, dicens: 'Exibe ferramentum et inrumpe parietem et mitte nuntius ad episcopum civitatis, ut veniat ad me sepeliendum. Die enim tertia ab hoc egredior mundo et vado in requiem distinatam, quam mihi Dominus repromisit'. Haec eo dicente, misit praepositus ad episcopum civitatis Nicensis, qui ei haec nuntiarent. Post haec Crescens quidam venit ad fenestram, et videns eum catenis vinctum, vermibus plenum, ait: 'O domine mi, qualiter tam valida turmenta tollerare tam fortiter potes?' Cui ille ait: 'Confortat me ille, pro cuius nomine haec patior. Dico autem tibi, quia iam absolvor ab his vinculis et vado in requiem meam'. Adveniente autem die tertia, deposuit catenas, quibus vinctus erat, prostravit se in orationem; et cum diutissime cum lacrimis orasset, conlocans se super scamnum, extensis pedibus elevatisque ad caelum manibus, gratias agens Deo, tradedit spiritum. Et statim omnes vermes ille, qui sanctos artos perforabant, evanuerunt. Adveniens autem Austadius episcopus, beatum corpus studiosissime sepulturae mandavit. Haec omnia ab ipsius ore cognovi, quem superius mutum et surdum ab eo sanatum exposui. Qui multa mihi et alia de eius virtutibus narravit, sed prohibuit me res illa loqui, quia audivi vitam ipsius a multis fuisse conscriptam.
'At this time there lived near the town of Nice a recluse called Hospicius. He was a man of great abstinence, who had iron chains wound round his body, next to the skin, and wore a hair-shirt (cilicium) on top. He ate nothing but dry bread and a few dates. In the month of Lent he fed on the roots of Egyptian herbs, which merchants brought home for him. Hermits are greatly addicted to these. First he drank the water in which they were boiled, and then he would eat the herbs themselves. The Lord deigned to perform remarkable miracles through the agency of Hospicius. Once the Holy Ghost revealed to him the coming of the Longobards into Gaul. His prophecy went as follows: ‘The Longobards’, he said, ‘will invade Gaul and they will destroy seven cities, because the wickedness of those cities has grown great in the eyes of the Lord. No one in them understands God, no one seeks Him, no one does good in order to appease the wrath of God. The entire populace is without faith, given to perjury, prone to theft, quick to commit murder: and no justice can be seen to flourish among them. They do not pay their tithes, they do not feed the poor, they do not clothe the naked: no hospitality is offered there to strangers, and they are not even given enough to eat. As a result disaster is on its way to these people. I therefore tell you: Collect all your property together inside your walls, for otherwise the Longobards will steal it. Fortify yourselves in the strongest places you can find.’ Everyone was amazed at what Hospicius said. They bade him farewell and hurried off home in great perturbation. Then he spoke to his monks. ‘Leave this place immediately,’ he said, ‘and take all your possessions with you. The people about whom I have told you are already approaching.’ ‘We cannot abandon you, holy father,’ they answered. ‘Have no fear for me,’ he said. They will do me harm, it is true, but they will not kill me.’ The monks ran off and the Longobards arrived. They destroyed everything that they could lay their hands on, and came eventually to the spot where the holy man of God lived as a recluse. He showed himself to them through a window in his tower. They marched round and round the tower, but they could find no entrance through which they could come to him. Two of them climbed up and tore a hole in the roof. Whe
History
Evidence ID
E02179Saint Name
Hospicius, recluse near Nice, ob. AD 581 : S01178 Paul, the Apostle : S00008 Peter the Apostle : S00036 Laurence, martyr of Rome, ob. 258 : S00037 Martyrs, unnamed or name lost : S00060Saint Name in Source
Hospicius Paulus Petrus LaurentiusRelated Saint Records
- https://oxford.figshare.com/articles/Peter_the_Apostle/13729195
- https://oxford.figshare.com/articles/Hospicius_acetic_and_recluse_near_Nice_ob_581/13732300
- https://oxford.figshare.com/articles/Laurence_Laurentius_deacon_and_martyr_of_Rome/13729198
- https://oxford.figshare.com/articles/Martyrs_unnamed_or_name_lost/13729267
- https://oxford.figshare.com/articles/Paul_the_Apostle/13729135